بیماری های مقاربتی یا اس تی دی (STD)، روش های انتقال، درمان و علائم
بیماریهای مقاربتی (آمیزشی)
انواع مختلف تماس جنسی می تواند ابتلا به بیماری های منتقله از راه جنسی (STDs) یا بیماری های آمیزشی و انتقال آن به دیگران را موجب شود. پزشکان به طور معمول از اصطلاح عفونت های منتقله از راه جنسی (STIs) در این زمینه استفاده می کنند.
عفونت های آمیزشی شرایطی بسیار شایع هستند. برخی افراد ممکن است چیزی فراتر از علائمی خفیف را تجربه نکنند و شاید حتی از ابتلا به بیماری آگاه نشوند.
اما افرادی که از نظر جنسی فعال هستند باید برای بررسی ابتلا به عفونت های آمیزشی و پیشگیری از انتقال آن به دیگران به طور منظم آزمایش انجام دهند.هرچه آگاهی و اطلاعات فرد درباره عفونت های آمیزشی بیشتر باشد، آمادگی بهتری برای پیشگیری از آنها نیز دارد.
بیماری های آمیزشی شایع
برخلاف برخی بیماری های شایع دیگر، جنسیت، نژاد، یا سن بر احتمال ابتلای یک فرد به یک عفونت آمیزشی تاثیرگذار نیست. از آنجایی که این عفونت ها به واسطه تماس جنسی با دیگران رخ می دهند، هر فردی که از نظر جنسی فعال است در معرض خطر ابتلا به این بیماری ها قرار دارد.
از موارد شایع عفونت های آمیزشی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
هر یک از عفونت های آمیزشی دارای علائم، دلایل، عوامل خطرآفرین و درمان های مختلف هستند.
انتقال عفونت های آمیزشی
عفونت های آمیزشی می توانند به دلایل زیر به افراد دیگر سرایت کنند:
- تماس مستقیم با یک ضایعه یا زخم
- تماس مستقیم شخصی (در مورد شپش عانه)
- تماس با خون آلوده
- تماس با مایع واژن یا منی
- سرنگ های مشترک
عفونت های آمیزشی در سه دسته قرار می گیرند که عبارتند از:
- باکتریایی
- ویروسی
- انگلی
عفونت های آمیزشی باکتریایی و ویروسی در مایعات مختلف بدن مانند ترشحات واژن، مایع منی، بزاق، و خون پنهان می شوند. در برخی موارد، تماس مستقیم با مایعات بدن شریک جنسی برای شیوع یک عفونت منتقله از راه جنسی کافی است.
فرد باید از تماس با مایعات بدن فرد دیگر هنگام رابطه جنسی دهانی، مقعدی یا واژنی پرهیز کند. برای انجام این کار، وی می تواند رابطه جنسی ایمن با استفاده از کاندوم یا موانع دهانی را مد نظر قرار دهد. این اقدامات می توانند از تماس با مایعات بدنی بالقوه آلوده جلوگیری کنند.
عفونت های آمیزشی دیگر مانند هرپس می توانند از طریق تماس مستقیم پوست با پوست منتقل شوند. یک فرد می تواند هرپس را از طریق رابطه جنسی دهانی، مقعدی و واژنی به فرد دیگر منتقل کند.
عفونت های آمیزشی مانند اچآیوی و هپاتیت می توانند از طریق تماس با خون آلوده منتقل شوند. هر دو بیماری می توانند از طریق رابطه جنسی زمانی در صورت وجود زخم های باز یا استفاده از سرنگ مشترک منتقل شوند.
عفونت های آمیزشی انگلی مانند شپش عانه می توانند از طریق تماس نزدیک شخصی منتقل شوند. شپش ها می توانند از موهای بخش تناسلی یک فرد به بدن فرد دیگر منتقل شوند. همچنین، امکان آلوده شدن به واسطه تماس با ملحفه یا لباس آلوده به شپش وجود دارد.
عوامل خطرآفرین و پیشگیری از بیماری های مقاربتی
چندین عامل خطرآفرین برای ابتلا به یک عفونت آمیزشی وجود دارند. زمانی که افراد وارد رابطه جنسی می شوند باید اقداماتی را در راستای پرهیز از خطر انجام دهند.
از جمله اقداماتی که یک فرد می تواند برای پیشگیری از انتقال یا ابتلا به یک عفونت آمیزشی مد نظر قرار دهد می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پرهیز از رابطه جنسی محافظت نشده: استفاده از کاندوم یا موانع دهانی می تواند به میزان قابل توجهی خطر تماس مستقیم با یک ضایعه یا مایع بدنی آلوده را کاهش دهد.
- استفاده از روان کننده های مبتنی بر آب: روان کننده های مبتنی بر نفت می توانند موجب پارگی کاندوم شوند.
- رابطه جنسی با فردی مشخص: هرچه روابط جنسی یک فرد با افراد مختلف بیشتر باشد، خطر ابتلا به یک عفونت آمیزشی نیز افزایش می یابد.
- انجام آزمایش برای بیماری های آمیزشی: یک فرد پیش از رابطه جنسی با فردی جدید باید آزمایش بیماری های آمیزشی را انجام دهد.
- دریافت واکسن: دریافت واکسن برای بیماری هایی مانند هپاتیت و ویروس پاپیلومای انسانی می تواند خطر ابتلا به این بیماری ها را کاهش دهد.
- پرهیز از مصرف مواد مخدر و الکل: این مواد ممکن است احتمال یک رابطه جنسی پر خطر را افزایش دهند.
- پرهیز از رابطه جنسی با افراد معتاد به مواد مخدر: احتمال ابتلا به بیماری های آمیزشی مانند اچآیوی یا هپاتیت در افرادی که مواد مخدر به خود تزریق می کنند، ممکن است بیشتر باشد.
با رعایت این اقدامات احتیاطی خطر شیوع عفونت های آمیزشی کاهش می یابد، اما نمی تواند تضمینی برای پیشگیری از ابتلا به بیماری باشد.
اگر درباره ابتلا به بیماری های آمیزشی شک دارید پیش از آغاز رابطه جنسی بهتر است برای بررسی این شرایط آزمایش های لازم را انجام دهید.
احتمال ابتلا به شایع ترین بیماری های جنسی در زنان و مردان، حتی کسانی که شرکای جنسی متعددی ندارند، زیاد نیست. به همین خاطر آگاهی از انواع این بیماریها و علائم هریک، برای تمامی افرادی که دارای طندگی جنسی فعالی هستند، ضروری است.
متأسفانه بسیاری از زوجین زمانی که به یکی از بیماریهای جنسی مبتلا میشوند، ترجیح میدهند که در رابطه با علائم و روش درمان آن با کسی صحبت نکنند. در حالی که بر اساس آمار، سالانه افراد زیادی مبتلا به بیماریهای مقاربتی شده و در صورتی که به موقع تشخیص داده شوند، قابل درمان خواهند بود. از طرف دیگر، در صورتی که افراد از روشهای انتقال این بیماری مطلع باشند، میتوانند از خود و شریک جنسیشان محافظت کرده و شانس ابتلا به بیماری را تا حد زیادی کاهش دهند.
شایعترین بیماریهای جنسی
ویروس HPV
HPV یکی از شایع ترین بیماری های جنسی است که خود دارای ۴۰ نوع مختلف است. شایع ترین روشهای انتقال این ویروس، رابطه جنسی واژینال، مقعدی و دهانی است. اما در برخی موارد از طریق تماس پوست با پوست هم انتقال پیدا میکند.
بیشتر انواع ویروس HPV به خودی خود توسط بدن از بین برده شده و دارای هیچ گونه علائم خاصی نیستند. اما برخی دیگر موجب ایجاد زگیل تناسلی، سرطان دهانه رحم، آلت تناسلی یا دهان و گلو میشوند.
از سه واکسن (Cevarix , Gardasil , Gardasil-9) برای محافظت بدن در برابر این ۳ نوع سرطان استفاده میشود. Gardasil و Gardasil-9 همچنین در برابر زگیل تناسلی، سرطان واژن و سرطان مقعد استفاده میشوند.
بر اساس توصیه CDC، افرادی که بین ۱۱ الی ۲۶ سال سن دارند، باید از این واکسنها استفاده کرده تا بدن خود را برای چند سال در برابر این ویروس، ایمن نگهدارند.
کلامیدیا
کلامیدیا یکی دیگر از شایع ترین بیماری های جنسی در زنان و مردان است که معمولاً از طریق رابطه جنسی واژینال یا مقعد منتقل میشود. علائم این ویروس در ۲۵ الی ۵۰ درصد از زنان و مردان شامل ترشحات عجیب از آلت تناسلی یا درد و سوزش به هنگام ادرار میشود.
این بیماری ناشی از یک باکتری است که به راحتی توسط آنتیبیوتیکهای مخصوص درمان میشود. البته لازم است ذکر شود که احتمال بازگشت یا عود کردن این ویروس بعد از مدتی وجود دارد.
سوزاک
سوزاک یکی دیگر از بیماریهای مقاربتی باکتریایی است که معمولاً افراد مبتلا به کلامیدیا به آن دچار شده و علائم مشابه به همی داشته و به راحتی با استفاده از آنتیبیوتیک قابل درمان است.
سیفلیس
سیفلیس را میتوان یکی از بدترین بیماریهای جنسی در نظر گرفت که علائم آن در ۴ مرحله نمایان میشوند. در مرحله اول، فرد درد زیادی تجربه خواهد کرد. در مرحله دوم چند زخم در ناحیه واژن، دهان و مقعد نمایان میشود.
در مرحله سوم، بیماری وارد دوران نهفته خود میشود؛ که میتواند تا چند سال و در برخی موارد تا آخر عمر به همین حالت باقی بماند. بر اساس آمار، حدود ۱۵ درصد از افرادی که به این بیماری مبتلا شده و به موقع آن را درمان نکردهاند، وارد مرحله چهارم بیماری میشوند.
در مرحله چهارم، شدت آسیب دیدن بدن ناشی از این بیماری به اندازه ای است که میتواند موجب مشکلات مغزی و عصبی در فرد شود. در حالت کلی برای درمان این بیماری از آنتیبیوتیک استفاده میشود. هرچه که تشخیص و درمان زودتر آغاز شود، روند درمان و دریافت نتیجه، سریع تر خواهد بود.
تبخال
تبخال از جمله مشکلاتی است که به عنوان شایع ترین بیماری های جنسی در زنان و مردان در نظر گفته میشود. این بیماری دارای دو نوع است. تبخال تناسلی و تبخال دهان که معمولاً از HSV-2 و HSV-1 ناشی میشوند.
نشانه اصلی تبخال تاولهای دردناک اطراف آلت تناسلی، واژن یا مقعد است. اما ممکن است در داخل واژن یا مقعد نیز تاول زده، جایی که نه آنها را میبینید و نه احساس میکنید. البته لازم است ذکر شود که همه افرادی که به این ویروس مبتلا میشوند، تاول نمیزنند.
این بیماری از طریق تماس پوست با پوست منتقل میشود؛ بنابراین در صورتی که به این ویروس مبتلا شدهاید، روشهایی مانند کاندوم کمکی برای جلوگیری از ابتلا فرد دیگر نمیکند.
تریکومونیازیس
تعداد زنانی که به تریکومونیازیس ناشی از یک انگل ریز، مبتلا میشوند، بیشتر از مردان است.
در حدود ۳۰ درصد از افراد مبتلا به تریکومونیازیس علائمی نظیر سوزش، خارش، ترشحات سفید و زرد را دارا هستند. این بیماری از طریق تماس آلت تناسلی و واژن قابل انتقال است که با مصرف آنتیبیوتیک، قابل کنترل و درمان است.
HIV / ایدز
HIV ویروسی است که باعث ایدز میشود. این ویروس از طریق بدن مانند خون، مایع منی، مایعات واژن و شیر مادر به دیگران انتقال داده میشود؛ بنابراین با داشتن رابطه جنسی واژینال یا مقعد با فرد آلوده و بدون کاندوم یا به اشتراک گذاشتن سوزن با شخصی که به آن مبتلا است، به احتمال زیاد مبتلا خواهید شد.
علائم عفونت HIV مبهم است. این علائم تا حدی مانند آنفولانزا بوده و شامل درد عضلانی، خستگی یا تب خفیف، کاهش وزن و اسهال است. تنها روش مطمئن برای تشخیص اینکه آلوده شدهاید یا نه، آزمایش بزاق یا خون است.
تا کنون درمان قطعی برای HIV پیشنهاد نشدهاست. اما با استفاده از داروهای مخصوص میتوان روند از بین رفتن سیستم ایمنی بدن را تا حد زیادی به تعویق انداخت.
آزمایش عفونت های آمیزشی
انجام آزمایش برای بررسی عفونت های آمیزشی ایده خوبی برای افراد زیر است:
- یک شریک جنسی جدید دارند
- با افراد مختلفی رابطه جنسی داشته اند
- با علائم یک عفونت آمیزشی مواجه هستند
آزمایش می تواند به تشخیص این که فرد به یک بیماری آمیزشی مبتلا است یا خیر کمک کند. البته باید به این نکته توجه داشت که هیچ آزمایش عفونت آمیزشی کاملا دقیق نیست.
با این وجود، اگر فردی درباره ابتلا به یک عفونت آمیزشی مشکوک است، باید آزمایش انجام دهد. حتی در صورت منفی بودن نتایج، انجام آزمایش مجدد ایده خوبی است.
از جمله آزمایش هایی که پزشک ممکن است برای تشخیص ابتلا به یک عفونت آمیزشی تجویز کند می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آزمایش خون
- آزمایش ادرار
- آزمایش مایعات بدن
درمان عفونت های آمیزشی
گزینه های درمان برای عفونت های آمیزشی تا حد زیادی به نوع بیماری که فرد به آن مبتلا شده است، بستگی دارد.
روش های درمان بر تسکین علائم، پیشگیری از شعلهور شدن بیماری، یا درمان عفونت متمرکز هستند. توجه به این نکته اهمیت دارد که حتی طی درمان، امکان انتقال یک بیماری آمیزشی به فرد دیگر وجود دارد.
از جمله درمان های رایج می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آنتی بیوتیک ها: داروهای آنتی بیوتیک برای درمان عفونت های آمیزشی مانند کلامیدیا، سوزاک، سیفلیس، تریکومونیازیس استفاده می شوند. افراد مبتلا به این بیماری ها باید دوره های درمان با آنتی بیوتیک را تکمیل کرده و از رابطه جنسی تا زمان بهبودی کامل پرهیز کنند.
- داروهای ضد ویروس: این داروها برای درمان عفونت هایی مانند هرپس و اچآیوی استفاده می شوند. داروهای ضد ویروس به پیشگیری از شیوع هرپس کمک کرده و می توانند برای سال ها اچآیوی را سرکوب کنند. با این وجود، همچنان امکان انتقال بیماری به دیگران وجود دارد، از این رو، فرد باید اقدامات احتیاطی را مد نظر قرار دهد.
- لوسیون ها و کرم ها: این محصولات معمولا برای درمان شپش عانه استفاده می شوند و می توانند زخم های واژنی را نیز تسکین دهند.
اگر فردی در مورد ابتلا به یک بیماری آمیزشی مشکوک است باید برای بررسی دقیق شرایط به پزشک مراجعه کند. بیشتر عفونت های آمیزشی نیازمند تجویز دارو برای درمان هستند. دنبال کردن درمان های توصیه شده برای پیشگیری از عوارض بیشتر و انتقال عفونت به دیگران اهمیت دارد.
عوارض عفونت بیماری های آمیزشی
عدم درمان یک عفونت آمیزشی می تواند به بروز برخی عوارض بالقوه منجر شود که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عوارض بارداری
- بیماری التهابی لگن
- لگن درد
- بیماری قلبی
- التهاب چشم
- آرتریت
- ناباروری
- برخی انواع سرطان
- مرگ
غربالگری و درمان در کوتاهترین زمان ممکن بهترین روش برای پیشگیری از عوارض بیماری های آمیزشی است. افرادی که زندگی جنسی فعالی دارند و با چند نفر در ارتباط هستند و همچنین افرادی که درباره سابقه جنسی شریک خود مطمئن نیستند باید به صورت منظم آزمایش دهند.
علائم بیماری اس تی دی چیست؟
علائم بیماری اس تی دی معمولاً شامل خارش، زخم و بوی بد در ناحیه تناسلی و احساس درد در هنگام ادرار است.
اما سؤال مهمی که مطرح میشود این است که آیا نداشتن این علائم به معنی نداشتن بیماری STD است؟ جواب این سؤال منفی است! چرا که گاهی اوقات علائم این بیماری خفیف است و در برخی موارد با سایر بیماریهای تناسلی مانند عفونت دستگاه تناسلی به اشتباه گرفته میشود.
از کجا بفهمم STD دارم؟
با توجه به اینکه در برخی موارد نشانههای این بیماری اصلاً نمود پیدا نمیکنند، بهترین روش برای آنکه متوجه شوید STD دارید یا نه، این است که به یک پزشک متخصص صبحت کنید. به وی مراجعه کنید و دلیل شک خود در رابطه با ابتلا به این بیماری را برای وی شرح دهید.
چرا باید بدانید که بیماری اس تی دی دارید یا نه؟
بر اساس آمار موجود، بیش از نیمی از افراد بزرگسال در طول زندگیشان به این بیماری مبتلا میشوند. فرقی ندارد که علائم این بیماری در فرد نمایان شده باشد یا نه، میتواند این ویروس را به شریک جنسی خود انتقال دهد.
در برخی موارد، این ویروس اگر از نوع کلامیدیا و سوزاک باشد میتواند منجر به ناباروری، خصوصاً در زنان شود. گاهی اوقات این ویروس منجر به بیماری دیگری در فرد نظیر بیماری التهابی لگن (PID) میشود. در این شرایط احتمال اینکه زن دچار حاملگی خارج از رحم شود، بیشتر میشود.
سایر STD ها مانند سفلیس و HIV میتوانند کشنده باشند. چرا که اگر فرد به سفلیس مبتلا شده باشد و به موقع از وجود آن مطلع نشود، دچار آسیب شدید در بخش مغز و سیستم عصبی و قلب میشود.
آزمایش اس تی دی چه زمانی باید انجام شود؟
پاسخ این سؤال که چه زمانی برای تشخیص اس تی دی باید آزمایش دهید، به عوامل مختلفی بستگی دارد که عبارت هستند از:
- سن
- جنسیت (زنان احتمالاً بیش از مردان مورد آزمایش قرار میگیرند زیرا احتمال ناباروری در زنان ناشی از این ویروس بیشتر از مردان است)
- تعداد شرکای جنسی
- بارداری
- شرایط برقراری رابطه جنسی (رابطه جنسی بدون کاندوم)
بنابراین میتوان گفت که اگر زندگی جنسی فعالی دارید و تا کنون این آزمایش را انجام ندادهاید، بهتر است که همین الان اقدام کنید.
آزمایش بیماری اس تی دی چگونه انجام میشود؟
برای انواع STD های مختلف آزمایشهای متفاوتی وجود دارد. در برخی موارد نیاز به انجام آزمایش خون و در برخی مواد دیگر از آزمایش ادرار برای تشخیص این بیماری استفاده میشود.
در صورتی که رابطه جنسی دهانی و یا مقعدی دارید، حتماً پزشک خود را مطلع کنید. علاوه بر این به خاطر داشته باشید که انجام آزمایش پاپ اسمیر، لزوماً به معنای آزمایش STD نیست. پس انجام آزمایشهای مربوط به این بیماری را جدی بگیرید.